ATEX vs IECEx – Sự khác nhau và xu hướng áp dụng tại châu Á

nganhoang2
23 thg 6
5 phút đọc

Đã cập nhật: 1 thg 7

Giới thiệu

Trong các ngành công nghiệp có nguy cơ cháy nổ cao như dầu khí, hóa chất, LNG, sản xuất sơn, thực phẩm hoặc xử lý bụi – việc lựa chọn đúng thiết bị điện phòng nổ và hiểu rõ tiêu chuẩn áp dụng là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho con người, thiết bị và toàn bộ công trình.

Hầu hết các thiết bị phòng nổ được chứng nhận bởi bên thứ 3 (third party) trước khi được đưa ra thị trường để đảm bảo sự tuân thủ nghiêm ngặt các đặc tính an toàn phòng nổ trong quá trình thiết bị được sản xuất.

Hai bộ hệ thống chứng chỉ phổ biến nhất tại châu Á hiện nay là ATEX và IECEx – tuy cùng hướng tới sự đánh giá độc lập liên quan đến thiết bị phòng nổ nhằm bảo vệ con người và tài sản liên quan đến môi trường nguy hiểm nổ, nhưng lại có những điểm khác biệt quan trọng mà doanh nghiệp cần hiểu rõ trước khi lựa chọn.

1. ATEX và IECEx là gì?

ATEX là quy định bắt buộc về các yêu cầu an toàn liên quan đến mội trường dễ cháy nổ trong Liên minh Châu Âu, dựa trên hai chỉ thị:

ATEX 2014/34/EU – yêu cầu đối với thiết bị và hệ thống bảo vệ
ATEX 99/92/EC – yêu cầu đối với nơi làm việc và người lao động

Hệ thống chứng nhận ATEX chỉ có chứng chỉ cho thiết bị phòng nổ.

IECEx là hệ thống chứng nhận quốc tế được vận hành bởi Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC), nhằm đảm bảo thiết bị điện, quy trình dịch vụ và năng lực cá nhân sử dụng trong môi trường dễ cháy nổ đều đáp ứng các tiêu chuẩn toàn cầu.

Hệ thống chứng chỉ IECEx bao gồm:

Chứng nhận thiết bị (IECEx Equipment Certificate)
Chứng nhận tổ chức dịch vụ (Service Facility Certification)
Chứng nhận cá nhân (IECEx CoPC – Certificate of Personnel Competence)
Chứng nhận sử dụng ghi nhãn IECEx (Marking License)

2. So sánh điểm khác biệt chính

Hệ thống chứng chỉ	ATEX	IECEx
Xuất xứ	Châu Âu (EU Directives)	Quốc tế (IEC)
Hình thức áp dụng	Bắt buộc trong châu Âu. Tình nguyện áp dụng toàn cầu.	Tình nguyện áp dụng toàn cầu.
Tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng	Hầu hết là EN/IEC 60079 series	IEC 60079 series
Các quy định	Tuân theo chỉ thị ATEX	Tuân theo luật IECEx và Operational Documents
Chứng nhận thiết bị	ATEX Certificate (CE Marking theo ATEX)	IECEx Certificate (của IECEx)
Chứng nhận con người	Không có	IECEx CoPC
Chứng nhận cho Xưởng dịch vụ	Không có	IECEx Service Facilities
Tra cứu chứng nhận	Hạn chế, phân tán	Đầy đủ trên www.iecex.com
Tính minh bạch	Tùy vào từng nước EU	Rất cao
Mức độ minh bạch	Giới hạn hơn	Cao (tra cứu online, rõ ràng đơn vị cấp)
Áp dụng tại Việt Nam	Được sử dụng nhiều trong lĩnh vực dầu khí và các nhà máy FDI.	Được sử dụng nhiều trong lĩnh vực dầu khí.

3. Xu hướng áp dụng tại châu Á và Việt Nam

Vì sao IECEx ngày càng được ưu tiên tại châu Á?

Minh bạch và quốc tế hóa cao: Hệ thống tra cứu chứng chỉ thiết bị và năng lực cá nhân online toàn cầu, thuận tiện cho các tập đoàn đa quốc gia.
Hỗ trợ đánh giá nhân sự (CoPC): Là hệ thống duy nhất cấp chứng chỉ quốc tế cho cá nhân làm việc liên quan đến thiết bị phòng nổ.
Tương thích với tiêu chuẩn của nhiều quốc gia châu Á: Tại Singapore, Malaysia, IECEx đã được cơ quan quản lý chính thức công nhận trong lĩnh vực năng lượng và kỹ thuật điện. Tiêu chuẩn phòng nổ Việt Nam TCVN 10888 series hoàn toàn tương đồng với tiêu chuẩn quốc tế IEC 60079 nên chứng nhận IECEx là cơ sở vững chắc để thỏa mãn TCVN.
Tiết kiệm chi phí dài hạn: Việc sử dụng thiết bị được chứng nhận IECEx đồng bộ ngay từ đầu giúp giảm chi phí phát sinh cho kiểm định, khắc phục lỗi hoặc thay thế sau này.

Ví dụ thực tế:

Tại Malaysia, các dự án LNG đã bắt đầu đưa yêu cầu bắt buộc chứng chỉ IECEx CoPC đối với nhà thầu kỹ thuật làm việc trong vùng nguy hiểm. Đây là minh chứng cho xu hướng “quốc tế hóa” các yêu cầu kỹ thuật trong khu vực.Trong khi ATEX là bắt buộc tại thị trường EU, thì IECEx được xem là tiêu chuẩn linh hoạt hơn và ngày càng được ưa chuộng tại khu vực châu Á – nơi có nhu cầu hội nhập, đa dạng nhà đầu tư và yêu cầu kiểm định chặt chẽ hơn.
Singapore, Hàn Quốc, Úc, Nhật: Công nhận hoàn toàn IECEx, sử dụng rộng rãi cả chứng nhận thiết bị lẫn CoPC cho cá nhân.
Ấn Độ: Tập đoàn khí GAIL đã chuyển từ ATEX sang IECEx sau một sự cố rò khí gây hậu quả nghiêm trọng. IECEx được đánh giá cao hơn nhờ minh bạch, kiểm định độc lập và dễ truy xuất.
Việt Nam: ATEX vẫn thường xuất hiện trong thiết bị nhập khẩu, nhưng nhiều dự án FDI (Nhật, Hàn, châu Âu), công trình dầu khí hiện yêu cầu nhân sự có chứng chỉ IECEx CoPC như điều kiện bắt buộc trong đấu thầu hoặc giám sát kỹ thuật.

4. Lựa chọn hướng tiếp cận phù hợp cho doanh nghiệp Việt Nam

Với xu hướng toàn cầu hóa chuỗi cung ứng, doanh nghiệp tại Việt Nam không chỉ cần thiết bị đạt chuẩn ATEX hay IECEx, mà quan trọng hơn là:

Nhân sự hiểu rõ về thiết bị Ex, được đào tạo bài bản, có khả năng lựa chọn, giám sát và bảo trì đúng chuẩn
Quá trình mua sắm và lắp đặt có thể giải trình minh bạch về tiêu chuẩn, nguồn gốc thiết bị, năng lực lắp đặt
Kiểm tra và bảo trì định kỳ đúng quy định để tránh lỗi gây cháy nổ, đáp ứng yêu cầu vận hành an toàn và kiểm toán quốc tế

5. Kết luận

ATEX và IECEx không đối đầu, mà bổ sung lẫn nhau – nhưng trong xu hướng quốc tế hóa và minh bạch thông tin, IECEx đang trở thành tiêu chuẩn chủ lực tại châu Á.

TESV tự hào là đơn vị tiên phong giúp doanh nghiệp Việt Nam: